De Hellebeek is een natuurgebied van ongeveer 8 ha gelegen in Loker (deelgemeente van Heuvelland). Natuurpunt is de eigenaar en zorgt voor het beheer. Het natuurreservaat De Hellebeek bestaat voornamelijk uit nattere en drogere graslanden met een aantal houtkanten en poelen gelegen in de vallei van de Hellebeek. Verspreid in het natuurgebied komen er waardevolle bosjes voor.
Boswederik, dotterbloem, spekwortel, wilde bertram, gevlekte aronskelk, pinksterbloem, echte koekoeksbloem, moesdistel, ree, geelgors, vinpootsalamander, sleedoornpage zijn enkele kenmerkende soorten.
Locatie: Loker (Heuvelland)
Grootte: 8 ha
Toegankelijkheid: wandelpad langs en doorheen het natuurreservaat De Hellebeek
Start: kerk van Loker
Schoeisel: laarzen zijn aan te raden in nattere periodes
Dieren: aangelijnde gezelschapsdieren zijn welkom op het wandeltraject
Rolstoelgebruikers: moeilijke toegankelijkheid
Kinderwagens: moeilijke toegankelijkheid
Parking: ter hoogte van de kerk van Loker
Meer info: conservator Piet Hardeman 057/44 56 57
Gift: projectnummer 5520
Op stap met een gids in het Heuvelland
http://steun.natuurpunt.be/project/1341/purchase-donate
In tegenstelling tot de meeste natuurreservaten in Heuvelland begon de creatie van het natuurreservaat De Hellebeek relatief groot. Eind 1992 kon Natuurpunt De Bron vzw (vroeger Natuurfonds Westland vzw genoemd) 3 ha natte weilanden met enkele bosrelicten aankopen in de vallei van de Hellebeek (deelgebied Hille), langs de Godtschalckstraat te Loker (deelgemeente van Heuvelland). In de weilanden liggen kwelzones met hun typische, vaak zeldzame plantengroei.
In 1993 groeide het reservaat aan met een vochtig weiland (82 are) in het deelgebied Vijvervelden en kregen we het beheer over een perceel weiland en bos (62 are). In 1997 werd het beheer verworven over een zeer waardevol bosje van OCMW Heuvelland (7 are). Begin 2001 werd de Hellebeek erkend als natuurreservaat voor een oppervlakte van 3 ha 84 are. Dat jaar werd nog een grasland van 23 are verworven. In 2003 werden 1 ha 26 a bronbos, 8 are akkerland en 1 ha 64 a weiland (met een keteldalletje) en akkerland aangekocht, ondermeer met financiële steun van de Franse Fondation Marguerite Yourcenar. In 2005, 2007 en 2010 kwamen er nog kleine stukjes bij.Tegenwoordig bedraagt de oppervlakte in eigendom een goede 8 ha.
De graslanden worden in samenwerking met 2 landbouwers begraasd door een beperkt aantal runderen. De weidepercelen in Vijvervelden (inclusief het kleine keteldalletje) hebben een seizoensbegrazing. In Hille staan eveneens runderen van een landbouwer in voor seizoensbegrazing en een afgerasterd zeer waardevol dotterbloemgraslandje wordt jaarlijks 1 of 2 keer gemaaid.
De vallei van de Hellebeek is een typisch leemvalleitje waar leembodems en in mindere mate zandleembodems naast elkaar voorkomen.
Het reservaat valt uiteen in twee delen: ‘Vijvervelden’ (tussen de Kalissestraat en de Kemmelbergweg) en ‘Hille’ (tussen de Kemmelbergweg en de Hofstraat). Sinds 4 februari 2005 is het gedeelte Hille grotendeels een onderdeel van het beschermde landschap van de Kemmelberg. Het gebied ligt grotendeels in een habitatrichtlijngebied en is gedeeltelijk ingekleurd als GEN (Grote Eenheid Natuur) in de VEN-afbakening (Vlaams Ecologisch Netwerk). Sinds 2001 is het een erkend natuurreservaat. Samen met de Broekelzen, de Sulferberg en de Scherpenberg is het verenigd in het erkend natuurreservaat Bronnen van het Heuvelland van ongeveer 55 ha groot.
Het reservaat De Hellebeek is grotendeels niet toegankelijk. Vanwege de verspreide, langgerekte ligging is het immers niet mogelijk om er een wandelpad in te richten. Enkel een korte passage doorheen Vijvervelden via een wandelpad vanuit Loker naar De Scherpenberg is toegelaten.
Vijvervelden omvat een oud bos met rijke voorjaarsflora. In de lagere gedeelten zorgen kwelwater en de Hellebeek voor kletsnatte gronden. Pinksterbloem, kruipend zenegroen, muskuskruid, reuzenpaardenstaart, slanke sleutelbloem, dotterbloem, speenkruid, en moeraswalstro krijgen er alle ruimte. In de zomer volgen moesdistel, kale jonker, gewone engelwortel, moerasspirea, dagkoekoeksbloem, groot heksenkruid, koninginnenkruid, moerasmuur, gevleugeld hertshooi en helmkruid.
In de hogere en drogere delen kleuren gevlekte aronskelk, bosanemoon, wilde hyacint, grote muur en gele dovenetel de lente. In de zomer ontdek je er geel nagelkruid, bosandoorn en dagkoekoeksbloem.
Ook bomen en struiken zijn er soortenrijk: zomereik, zwarte els, gewone es, hazelaar, tamme kastanje, lijsterbes, berk en hulst. Hop, klimop en gewone kamperfoelie zijn de plaatselijke klimmers.
Een nieuw graslandperceel werd ingezaaid met Italiaans raaigras, een tijdelijke grassoort die na verloop van tijd gedeeltelijk wegvalt en dan de vestiging van andere planten toelaat. Deze grassoort werd de eerste jaren gemaaid en afgevoerd, zodat de eerste jaren een flinke hoeveelheid voedingsstoffen afgevoerd werden in het kader van verschraling. Dit onbemeste graslandperceel vormt een veilige buffer voor het lager gelegen bos. Rond dit nieuwe grasland werd een gemengde houtkant aangeplant met meidoorn, hazelaar, sporkehout, hulst, bosroos en lijsterbes. Op het talud van het keteldalletje werd gekozen voor sleedoorn: de sleedoornpage zal er wel bij varen.
Verder zijn er nog enkele waardevolle wei- en hooilandjes en een paar bosrestjes.
Hille vormt een langgerekt snoer van vochtige weilanden afgewisseld met kleine bosjes. In de weilanden is de egelboterbloem vrij opvallend, naast dotterbloem, beekpunge, watermunt, moeras-vergeet-me-nietje, pinksterbloem, echte koekoeksbloem, bosbies, wilde bertram, moesdistel en kattenstaart. Een afgerasterd vierkant in die kwelzone, waarin twee maaibeurten per jaar plaatsvinden, leert ons veel over de potenties van dit gebied.
Een rondje Hellebeek, van bron tot monding (9 km)
Wandelen doorheen ons natuurreservaat de Hellebeek is niet mogelijk. Maar wie deze korte, maar sportieve fietstocht afwerkt, verkent de volledige vallei van de Hellebeek, geniet van prachtige uitzichten en krijgt een volledig beeld over onze reservaatspercelen. De tocht kan je natuurlijk ook te voet ondernemen.
Startpunt bij de mooie, typische viertorentjeskerk in Loker. Tegenover de kerk neem je de Gildestraat en je geniet meteen van een mooi zicht op de Baneberg met de Lijstermolen. Aan het eerste kruispunt rechtsaf, de Galooiestraat in, en nogmaals naar rechts de Oude Bellestraat in. Links, aan de voet van de Rodeberg, ontspringt de Hellebeek. Onderweg wordt de Hellebeek nog gevoed met water uit verschillende bronnen, gelegen op de valleiflanken, en hier en daar treedt ook een diffuse kwel op.
Wat verder vloeit die onder de Dikkebusstraat door. Dwars deze hoofdstraat (auto’s!) schuin naar links en duik de Kalissestraat in. Voorbij het laatste huis aan je rechterkant krijg je een open landschap. Aan je rechterkant liggen de eerste percelen van Vijvervelden: grasland met een jonge houtkant omrand. Beneden ligt het bronbos met rijke voorjaarsflora. Via een wandelpad kun je de houtkant naar beneden volgen (richting Hellebeek) en dan doorheen dit mooie bos wandelen. Een beetje later kom je op de Ronsevaalstraat en daar moet je rechtsaf. Let nog even op het kleine keteldalletje in de graasweide aan uw linkerkant. Voor de fietsers: na het laatste huis aan de rechterkant van de Kalissestraat fiets je tot het volgende kruispunt en sla ja rechtsaf de Ronsevaalstraat in. Het valleitje van de Hellebeek maakt een boog: bosjes en weilanden wisselen elkaar af.
Op het volgende kruispunt neem je de Kemmelbergweg 15 meter naar rechts (opgelet: gevaarlijk kruispunt) en sla je links de Smidsedreef in. Aan de Koenraadstraat naar rechts. Nu ontdek je aan uw rechterkant Hille, het tweede luik van het natuurreservaat Hellebeek. Aan volgend kruispunt rechtdoor; de Koenraadstraat daalt lekker zalig. Beneden kom je aan de voet van de Monteberg. Daar mondt de Hellebeek uit in de Lindebeek, die van de Kemmelberg komt. Samen houden ze het nog één km uit tot ze de Douvebeek bereiken, die naar de Leie vloeit. Aan de Lettingstraat rechtsaf. Net voor de kerk van Dranouter volg je het Planciusplein naar links met het monument voor Pieter Platevoet (1552-1622). Deze hervormde predikant week uit naar Amsterdam waar hij als Petrus Plancius in 1607 een grote wereldkaart ontwierp. Aan de voorkant van de kerk laat je de Zwartemolenstraat links liggen. Kies de Koudekotstraat, richting festivalweide. Aan het eerste kruispunt (met de lindeboom) ga je rechtsaf in de Victoriastraat tot je weer op de Dikkebussetraat uitkomt. Daar links afslaan. Voorbij het Britse kerkhof (met enkele Duitse zerken aan de linkerkant) sla je rechts een grintweg in, de Hofstraat. Beneden het valleitje dwars je de Hellebeek. Links ligt het laatste perceel van het Natuurpuntreservaat. Nog een fiks klimmetje, boven sla je links de Godtschalckstraat in. Opnieuw dalen nu. Rechts op de helling liggen vochtige weilanden en bosjes van het natuurgebied. En weer klimmen; links een Brits kerkhof met er net buiten het graf van de Ierse vrijheidsstrijder William Redmond. Voorbij het jongerentehuis ‘Huize Godtschalck’ kun je nog terugblikken op de bosjes van Hille. Wat verder ben je weer aan de kerk van Loker.