Dit gebied, ruim 2 hectare groot, ligt langs de oostelijke oever van het Kanaal Ieper-IJzer, naast het bekende Sas van Boezinge en langs het Fietsnetwerk Ieperboog. Het sluit perfect aan op het mooie stedelijke wandelpad langs de oostelijke kanaaloever. Het fortgebied zal in de toekomst worden ingericht met de nodige educatieve duiding over historiek en landschap.

Het gebied omvat een bebost, behoorlijk bultig terrein, enkele poelen en een lange, brede gracht, relicten van het fortreliëf. Merkwaardig is ook dat de middeleeuwse Ieperlee(t), die langs het terrein loopt, er onderduikt in een (eeuwen)oude overwelving. Een bunkertje getuigt van het oorlogsverleden. De natuurwaarden in het gebied zullen de komende jaren door Natuurpunt Westland verder ontwikkeld en beheerd worden, met de nodige aandacht voor de historische oorsprong van het fort.

Locatie: Boezinge
Grootte: ruim 2 ha
Toegankelijkheid: voorlopig enkel toegankelijk bij geleide wandelingen (situatie eind 2013)
Start: Sas van Boezinge, Sasstraat te 8904 Boezinge
Schoeisel: laarzen aan te raden in nattere periodes
Rolstoelgebruikers: natuurgebied niet toegankelijk
Kinderwagens: natuurgebied moeilijk toegankelijk
Parking: parkeren langs de Sasstraat
Meer info: conservator Rudy Claeys
Gift: projectnummer 5547
Wandelfolder: “Onthaasten op Jaagpaden”, reeks Verhalen voor Onderweg, omvat kanaal Ieper-IJzer vanaf Boezinge tot Driegrachten)

Doneer

Het gaat om een plek met een beladen geschiedenis. Het oorspronkelijke Sas van Boezinge werd gebouwd rond 1640, tijdens de realisatie van het kanaal Ieper-IJzer (‘Ieperleekanaal’). Onze streken stonden toen onder het gezag van de Spaanse kroon. ‘Het Sas’ was voor die tijd een uniek bouwwerk, waarbij de kanaalboten een hoogteverschil van niet minder dan 7 meter konden overbruggen. Hiermee verving het waterbouwwerk de vier middeleeuwse ‘overdrachten’ die eeuwenlang de bevaarbaarheid van de Ieperleet moesten garanderen. Een overdracht of windhille was de voorloper van een sas, waarbij de waterweg werd afgedamd en de boten over deze dam moesten gesleept worden. De site van het Sas van Boezinge is door het Vlaamse Gewest trouwens geklasseerd als beschermd landschap.

Omwille van het strategische belang van het kanaal en het sas werd er langsheen een versterking of fort gebouwd, naar analogie met het bekende Fort De Knocke dat op de samenvloeiing van het Ieperleekanaal met de IJzer was ingericht. Een eerste versterking werd gebouwd onder Spaans bewind, rond 1650. Deze versterking werd onder het Franse bewind in 1696 herbouwd als een ‘hoornwerk’, naar de plannen van vestingingenieur Vauban. De Franse vestingingenieur was toen al beroemd als ontwerper van militaire vestingen en versterkte steden, zoals de Ieperse vestingen (1678/1685). Het fort maakte deel uit van de versterkte grens die Vauban tussen Frankrijk en de Oostenrijkse Nederlanden, dwars door de Westhoek, liet uitbouwen.

Fort Saint-Nicolas werd in de 18de eeuw verder uitgebouwd als een kleine kazerne. Rond 1782, onder de Oostenrijkse keizer Jozef II, werd de versterking echter verlaten. Toch bleven het bultige reliëf van het hoornwerk en enkele poelen, relicten van de oorspronkelijke fortgrachten, tot op vandaag in het landschap bewaard. Ook gemetselde gewelven waar de middeleeuwse Ieperleet doorheen vloeit, trotseerden de eeuwen. Een bunkertje getuigt van het oorlogsverleden, dat in deze omgeving vernietigend uithaalde. In de loop van de vorige eeuw werd het fort in twee percelen opgedeeld. Het noordelijke perceel bleef als open grasland (graasweide) bewaard terwijl het zuidelijke deel halfweg de jaren 1990 bebost werd.

Dit zuidelijke, beboste deel (2,07 ha) van het Fort Saint-Nicolas werd in juli 2013 door Natuurpunt vzw verworven als nieuw natuurreservaat.